Rouw

Niet loslaten, maar anders vasthouden 

Verlies en verdriet, vroeg of laat worden we er allemaal mee geconfronteerd. Een ontzettend moeilijk en ingewikkeld proces. Erg persoonlijk en individueel, wat het nog gecompliceerder maakt. Toch wordt het weinig besproken, gaan mensen het uit de weg omdat het onderwerp als te gevoelig gezien wordt. Ze voelen zich niet thuis omdat ze er niet mee bekend zijn. Goedbedoeld wordt er gedacht en gezegd dat de rouw verwerkt moet worden, ‘het een plekje geven’. Maar deze woorden veronderstellen dat iets afgesloten moet worden, losgelaten. Kwijtraken of sterven is de fysieke afwezigheid van een lichaam. Maar de persoon of hetgeen waar je van houdt draag je bij je, zit in je hart, je ziel en je lijf, en daar kan niemand doodgaan.

“Niet loslaten, maar anders vasthouden

Dus, waar gezegd wordt dat iemand het een plekje moet geven, kan beter gezegd worden dat iemand het kan overleven. De erkenning van de altijd aanwezige rouw geven, van het gemis. Of gewoon zeggen dat je het niet weet, dat het heel erg kut en verdrietig is. Het kan en hoeft ook niet altijd in woorden, een arm om iemand heen slaan kan soms meer zeggen. Sommige stiltes zeggen meer dan duizend woorden. Zolang het er maar mag zijn, wat het ook is. Het mag er zijn.

Gratis tip: niet vlak na slecht nieuws aanbieden dat diegene je altijd mag bellen. Daar had mijn moeder een ontzettende hekel aan toen mijn vader was overleden. Begrijpelijk, want op het moment dat je overmand wordt door verdriet denkt je hoofd niet aan hulp zoeken maar schreeuwt je hart wel om steun. Alsof je in drijfzand zit, een touw aangereikt krijgen is handig want alleen is het soms moeilijk je hoofd boven water te houden als je vast zit. 

Wat is rouw? Of, wanneer mag je rouwen?

Rouw wordt veelal geassocieerd aan ziekte of sterven, maar er zijn nog veel meer verliessituaties die je intens verdrietig kunnen maken. Sommigen zijn subtieler, minder sociaal erkend en meer verborgen. 

Er kan ook iets sterven binnen in je, wat niemand ziet. Je kan rouwen omdat je nooit iets hebt kunnen uitten, of omdat het door anderen nooit als een rouwproces is gezien. Je rouwt om iets dat je nooit hebt kunnen integreren. Door schaamte of onbegrip kan rouw nog zwaarder worden. Je begint jezelf af te vragen of je verdriet en rouw wel normaal zijn, of het wel terecht is. 

Wanneer rouw niet herkend wordt, kan het ook niet erkend worden. De eerste stap naar erkenning is delen. Het kenbaar maken van je gevoelens, van je rouw. 

Mijn vader is in 2014 overleden. Op mijn moeder en broers na, is er een enkeling die mijn verdriet ziet. Iemand die de band kan plaatsen die ik met mijn vader had (en nog steeds heb), die ziet dat ik hem nooit los zal laten en weet dat ik hem altijd bij me draag. Met of zonder tattoo #pappailoveyou. 

Zelf kies ik selectief bij wie ik mijn rouw wil uiten. Al schrijvend besef ik mij dat ik denk te kiezen, maar het zijn ook de dierbaren die ervoor zorgen dat ik naar ze toe kom en deel. Ik denk dat dit een wisselwerking is, een gevoel. 

Het is belangrijk rouw te uiten, en iedereen doet dat op zijn of haar manier. Als jij de behoefte hebt aan gesprekken, is het belangrijk dat je jezelf die mogelijkheid geeft. Zoek iemand op en deel je gedachten en gevoelens. Wanneer je dit niet in je omgeving hebt kun je iemand opzoeken. Een professional, iemand die geleerd heeft mensen in rouw te begeleiden. 

Als je meer behoefte hebt aan beweging of sporten, zoek het op. Schrijf je in of sluit je aan bij een vereniging. Geef jezelf de kans om te rouwen, want wat jij voelt is waar. Het is belangrijk gehoor te geven aan jouw behoeften.

Weet je niet goed hoe je dit kan doen? Hier 3 tips voor je op een rijtje gezet die je kunnen helpen bij het vinden van ruimte voor je rouwen. 

1. Besef dat blijdschap en verdriet nauw met elkaar verbonden zijn

Als voorbeeld neem ik feestdagen. Momenten die gericht zijn op vieren, vreugde en delen met dierbaren. Maar wat nou als je je niet senang voelt, je het moment niet kan delen met diegene waar je het mee zou willen delen. Word niet boos op jezelf. Besef dat je de vreugde anders had willen delen. Je kan je gevoelens niet sturen en vreugde is niet altijd maakbaar en bereikbaar. Dat wat je nu verdriet geeft, heeft je ooit vreugde gebracht. En andersom. Ze gaan hand in hand, al lijken het tegenpolen. Als je het mij vraagt kunnen ze niet zonder elkaar bestaan. 

2. Geef het een podium

(Emoties zijn er om ons iets te vertellen.) Onderdruk je gevoelens niet. Dat is ontzettend zwaar. Zie het als een strandbal die je onder water probeert te duwen. 

3. Doe er iets mee 

Zie je verdriet. Reik het een hand toe, alsof het een kind is. Neem het onder je hoede. Zoek naar je behoeften. Maak het bespreekbaar. Lukt dat niet in je omgeving, zoek een professional. Iemand die gespecialiseerd is mensen in rouw te begeleiden. Zoek meerdere opties waarbij jij je verdriet kan uiten.

Rouwdate

Het is belangrijk dat rouw herkend en erkend wordt door je omgeving. Het kan je helpen, je kan er steun en kracht uit putten. Je kan er energie uit halen om het te overleven. Om ermee te leren leven, want je draagt het altijd bij je. 

Ik vind het ook belangrijk dit voor jezelf te doen. Daarom ga ik elk jaar op rouwdate met een bijzondere vriendin. Zij moet haar moeder missen, ik mijn vader. Een hele dag wijden we aan ons verlies en het verdriet. Een dag die in het teken staat van rouw. Waarbij het elk jaar regent, alles kut is en een vlieg in je koffie zelfs een aangename gast is. We drinken biertjes, halen herinneringen op, praten over het gemis en hoe pijnlijk het nog op vele dagen is. We laten het er zijn, alles mag er zijn en erkennen de pijn. 

Tevens laten we onze omgeving op deze manier zien dat het gemis niet na 6 weken minder is en na 6 maanden verdwenen is.

De overledene bewaren in een liefdevolle herinnering voor een lange periode, vaak voor altijd, is eerder normaal dan abnormaal. (Uit het boek van Dennis Klass, 1996)